Gruwelijke gebeurtenis werkt nog decennia door

★★★★★

Ik stond beneden en keek hoe Jan zingend tegen de schoorsteenpijp omhoogklom. Op het hoogste punt zwaaide hij, triomfantelijk. Hij riep nog iets, ik kon niet goed verstaan wat, – ‘Ik heb de zee gezien!’, zou hij dat hebben geroepen? – en toen is hij gevallen en ben ik naar huis gerend: er is niets gebeurd, er is niets gebeurd.

De zee zien van Koos Meinderts begint met een ongeval waarbij Jan overlijdt. Zijn beste vriend Kees is getuige van de val. Ze zouden eigenlijk samen in de schoorsteenpijp klimmen, maar Kees haakt op het laatste moment af, omdat hij niet durft. Kees vertelt niemand dat hij erbij was toen Jan stierf.

Moeilijk viel het me niet, dat net doen alsof ik van niks wist. Ik had Jan dan wel zien vallen en daarna zien liggen, maar zoiets onwerkelijks is pas echt gebeurd als het je wordt aangezegd.

Zo snel mogelijk een bh losmaken
In het heden is Kees bijna 70 en haalt hij herinneringen op aan de zomer van 1959, toen hij 15 was en Jan leerde kennen. De vriendschap begint met een klap. Jan beweert dat Kees zijn visplek heeft ingepikt. Terwijl Jan Kees een dreun op zijn neus verkoopt, hapt een grote snoek toe. Samen halen de jongens de hengel op, het begin van een innige vriendschap. Jan doet denken aan Tommy Wierenga’s Joe Speedboot, een jongen vol bravoure, voor niks en niemand bang. Hij leert Kees onder andere hoe hij zo snel mogelijk een bh los kan maken. Ze oefenen met een exemplaar van Marijke, de zus van Jan, op wie Kees heimelijk verliefd is.

Geen hoeden, maar petten
Kees is heel anders. Hij komt uit een goed katholiek gezin, de achtste is onderweg. Tegenover Jan schaamt hij zich voor zijn grote gezin. Kees wil graag naar de HBS, hij kan goed leren, maar zijn ouders willen dat hij een eerzame arbeider wordt. ‘Wij waren geen hoeden, wij waren petten, voorbestemd om onze handen te gebruiken.’

De bijpersonages die Meinderts heeft geschapen zijn heerlijk kleurrijk. De krenterige Piet van Vliet, waar Kees tomaten plukt, Loek-paling-in-je-broek en de kindse Opa Vesuvius, die te pas en te onpas ‘Tief, tief, tyfusjong!’ roept en tijdens de begrafenis van Jan dan ook maar thuis blijft.

Kennismaken met Frank Sinatra
De zee zien is knap geconstrueerd. Het speelt in 1959, 1997 en het heden, waardoor je kan zien hoe Jans dood invloed heeft op Kees zijn hele leven. Ondanks dat de gruwelijke gebeurtenis al in de eerste alinea van het boek plaatsvindt, blijft de spanningsboog aanwezig.
Natuurlijk ben je nieuwsgierig naar hoe het ongeluk precies is gebeurd, maar Meinderts creëert meer spanning. Ik denk dat elke verliefde puber zich kan verliezen in de verhaallijn met Marijke. De scène waarin zij Kees voor het eerst Frank Sinatra laat horen en je erachter komt wat de twee duiven op de cover te betekenen hebben, is een van de mooiste die ik las dit jaar.

Winnaar Boekenleeuw
In Nederland won De zee zien geen grote prijs dit jaar. Er was wel een nominatie voor de Dioraphte Literatour Prijs. Gelukkig waren ze bij onze Zuiderburen verstandiger en won Meinderts vorige maand De Boekenleeuw, de prijs voor het beste Nederlandstalige jeugdboek van het afgelopen jaar. Inmiddels ligt de vijfde druk in de winkels.

De zee zien is een bijzonder knap geschreven coming-of-age verhaal over een gruwelijke gebeurtenis waarvan de gevolgen zich over decennia uitstrekken. Warm aanbevolen voor alle generaties!

Uitgeverij De Fontein, 144 bladzijden, €13,99, vanaf 15 jaar